Bir fikri mülkiyet hak çeşidi olan patentin konusunu buluşlar oluşturur. Patent belgesi, patent sahibine tek kullanım yetkisi vermektedir. Bu doğrultuda patent sahibinin, kendi izni haricinde buluşu kullananlara karşı bir takım hukuki yollara başvurma hakkı vardır. Avukat İpek Şahinkara ile patent hakkının koruma koşullarını ve ihlali halinde izlenmesi gereken hukuki süreci konuştuk.

1. Hak Sahibinin Patent Belgesi Alma Süreci

6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu uyarınca, bir buluşun patentlenebilmesi için o buluşun yeni olması, sanayiye uygulanabilir olması ve buluş basamağı içermesi gerekir. Bu kavramları kısaca özetleyecek olursak;

• Yenilik; buluşun başvuru tarihinden önce dünyanın herhangi bir yerinde yazılı/sözlü tanıtım yoluyla ortaya konmamış veya kullanım vb. yollarla açıklanmamış ve toplumca erişilmiş olmaması gerekliliğidir.
• Sanayiye Uygulanabilirlik; patent konusu buluşun teknik bir sorunu çözüyor olması gerekliliğidir. Teknik bir problem yoksa, patentlenebilir bir buluş da yoktur. Buluş, sanayinin herhangi bir dalında üretilebilir veya kullanılabilir nitelikteyse sanayiye uygulanabilirdir. Sadece teoride kalan ya da estetik nitelikte olup teknik etkisi olmayan fikirler patentlenebilir değildir.
• Buluş Basamağı kriterinin aşılması için ise buluşun meydana getirilmesi için yoğun mesleki faaliyet gereklidir. Buluş, o alandaki teknik uzman kişilerce (meslek erbabı) tekniğin bilinen durumundan aşikar bir şekilde çıkarılamıyorsa, buluş basamağı aşılmış olur. Buluş basamağı kriterini sağlayamayan buluşların, gerekli şartları sağladığı takdirde faydalı model korumasından yararlanabileceği unutulmamalıdır. 

Ülkemizde patent başvuruları, Türk Patent ve Marka Kurumuna yapılmaktadır. Kurum tarafından yapılan şekil ve yenilik incelemesinde aranan kriterlerin sağlanması durumunda, tescil işlemi gerçekleşmektedir. 

2.Hak İhlali Durumunda Patent Sahibinin İzleyebileceği Hukuki Yollar

Başvuru tarihinden itibaren, patentin koruma süresi yirmi yıl olup bu süre uzatılamaz. Bir patent sahibinin karşılaşabileceği pek çok dava türü mevcut olsa da en yaygın ve önem arz eden dava türlerinden biri tecavüz davalarıdır. 

Koruma süresi içindeyken üçüncü kişilerce patent konusu buluşun izinsiz olarak kullanılması durumunda patent sahibinin tecavüz davası açma hakkı gündeme gelir. İzinsiz kullanım sadece patent sahibinin izni dışında ilgili buluşun kullanımıyla değil, buluş konusu ürünü üretilmesi, ticari faaliyette bulunulması, patent hakkının gaspı, patent lisans sözleşmesi ile devredilen hakları izinsiz genişletilmesi gibi pek çok fiilli de kapsamaktadır. 

Yukarıda sayılanlara benzer bir durum meydana geldiğinde hak sahibinin; tecavüzün tespiti, önlenmesi, durdurulması, kaldırılması ve tazminat (maddi, manevi ve itibar tazminatı) gibi taleplerle somut olayın şartlarına uygun olan davayı vakit kaybetmeksizin ikame etmesi gerekmektedir. 

Hak sahiplerinin, delillerin yok edilmesini önlemek amacıyla mahkemeden ihtiyati tedbir talep ederek tecavüze konu ürünlerin Türkiye sınırları içinde veya gümrük ve serbest liman veya bölge gibi alanlar dâhil, bulundukları her yerde el konulmasını ve bunların saklanmasını talep edilebilecek olduğu unutulmamalıdır.